CIESZYŃSKI SZLAK KOBIET
Maria Skalicka [1923-2002]
Bibliofil, kolekcjoner dzieł sztuki, społecznik i działacz kultury. Wysoko ceniona zwłaszcza w środowisku bibliotekarskim Katowic. W 1993 roku aktem darowizny przekazała miastu Ustroń dom rodzinny, ogród i dorobek kolekcjonerski całego życia na cele muzealne. Prowadziła szeroką działalność popularno-naukową, pisząc i wygłaszając odczyty o historii, kulturze i wybitnych postaciach ukochanej rodzimej ziemi cieszyńskiej. Była członkiem i „dobrym duchem” wielu śląskich stowarzyszeń m.in. Śląskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki i Grafiki w Katowicach, Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, Śląskiego Oddziału Towarzystwa Chopinowskiego, Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, a także honorowym członkiem Towarzystwa Miłośników Ustronia. Wielokrotnie odznaczana przez władze miejskie, wojewódzkie i na szczeblu Ministerstwa Kultury i Sztuki. *
Urodzona (19.08.1923 r.) i wychowana w Ustroniu na Śląsku Cieszyńskim, ukończyła studia ekonomiczne we Wrocławiu. Nakazem pracy w 1953 r. skierowana do Katowic, gdzie pracowała w przedsiębiorstwach przemysłu węglowego, zajmując niewielkie mieszkanie przy ul. Sokolskiej. Zmarła 29.09.2002 r. w Katowicach, pochowana tamże na cmentarzu przy ul. Francuskiej.
Cała pozazawodowa działalność Marii Skalickiej skupiona była wokół Śląska Cieszyńskiego – jej ukochanej „małej ojczyzny”. Szlachetną pasją Pani Marii było kolekcjonowanie wszystkiego, co związane z beskidzką ziemią – książki, stare pocztówki, elementy strojów regionalnych, przedmioty użytkowe. Dzięki osobistym kontaktom i więzom przyjaźni z wieloma polskimi artystami zgromadziła wyjątkowo cenną kolekcję grafiki i obrazów takich wybitnych twórców, jak: Paweł Steller, Jan Wałach, Franciszek Jaworski, Ludwik Konarzewski, Tadeusz Michał Siara, Zbigniew Jóźwik i innych. Bogata i piękna kolekcja, jaką w 1993 r. podarowała miastu Ustroń wraz z domem rodzinnym i ogrodem, powstała z szacunku do tej ziemi, z fascynacji jej historią, książką i ludźmi. Wśród najwartościowszych eksponatów są zabytkowa biblioteka „cieszyniana”, ekslibrisy i literatura ekslibrisologiczna, grafiki, medale, starodruki i druki unikatowe oraz cenny zbiór rzadko spotykanych wydawnictw bibliofilskich. W latach 1990-2002 podarowała Książnicy Cieszyńskiej blisko 1600 woluminów oraz około 700 druków bilbiofilskich. Jeden z cennych starodruków przekazała do Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach.
Przez całe życie Maria Skalicka nie ustawała w swej społecznikowskiej działalności tak na polu krzewienia książki, jak muzyki i wszelkich sztuk pięknych. Należała do kręgu autentycznych twórców kultury. Pięknie i na stałe wpisała się w historię Ustronia. Znalazła się w gronie osób najbardziej zasłużonych dla kultury tego miasta. W swej pracy nawiązywała do dawnych tradycji cieszyńskich bibliofilów, którzy szerzyli kult książki polskiej na Śląsku Cieszyńskim, budząc i utrwalając tym samym narodową tożsamość. Prowadziła szeroką działalność popularno-naukową, wygłaszając odczyty o wybitnych postaciach tego regionu m.in. o Karolu Kotschym, Karolu Miarce, Pawle Stellerze, Damianie Wieluchu z Jabłonkowa, Józefie Kiedroniu i wielu innych. W sposób szczególny ceniła Jana Sztwiertnię, pedagoga, społecznika, świetnie zapowiadającego się kompozytora, zamęczonego w 1940 r. przez hitlerowców w obozie Mauthausen – Gusen. Należała do grupy entuzjastów talentu beskidzkiego muzyka i inicjatorów postawienia w Ustroniu obelisku upamiętniającego życie i dzieło artysty. Rozkochana w muzyce była współorganizatorem koncertów muzycznych w kościele Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach, a także członkiem i społecznym pracownikiem Śląskiej Ekspozytury Towarzystwa Chopinowskiego w Katowicach.
Była jednym z pierwszych, wieloletnim i wiernym członkiem Towarzystwa Miłośników Ustronia. Pomimo, że dojeżdżała z Katowic, nie opuściła ani jednego zebrania. Ze znanym ustrońskim bibliofilem Józefem Pilchem łączyła Panią Marię wierna miłość do ksiąg uczonych i pięknych. Maria Skalicka wśród kolekcjonerów była niekwestionowanym autorytetem.
Uznaniem cieszy się też jej dorobek piśmienniczy. Publikowała na łamach miesięcznika „Słowo i myśl”. Jest autorką szczegółowej kroniki „W kręgu bibliofilów śląskich” obejmującej lata 1968-1988. Wstępem opatrzyła druki bibliofilskie dotyczące Jana Wantuły i Tobiasza Wiszniowskiego.
W uznaniu zasług otrzymała wiele odznaczeń, dyplomów i wyróżnień. Są to:
- 1972 Srebrna Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego
- 1986 Złota Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego
- 1986 Dyplom Honorowy za aktywną pracę w Macierzy Ziemi Cieszyńskiej
- 1988 Złota Odznaka Zasłużonemu dla Śląskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki
- 1989 Dyplom Uznania Prezydenta Miasta Katowic za długoletnią działalność w społecznym ruchu kulturalnym
- 1992 Odznaka Zasłużonego Działacza Kultury przyznana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki
- 1993 Honorowy Dyplom Uznania za Zasługi dla Miasta Ustronia
- 1998 Honorowa Odznaka za Zasługi dla Województwa Bielskiego
- 2008 Pośmiertnie Śląskie Towarzystwo Miłośników Książki i Grafiki nadało Marii Skalickiej Godność Honorowego Członka, która sercem i pracą oddana była książce i biliofilom.
* Treść „tablicy” znajdującej się na tzw. Cieszyńskim Szlaku Kobiet. Historyk Władysława Magiera jest autorką cennej inicjatywy honorującej działalność społeczną i kulturalną kobiet na Śląsku Cieszyńskim, po obu brzegach Olzy. W roku 2012 – w 10. rocznicę śmierci obszerny biogram Marii Skalickiej wraz z fotografiami rodzinnymi i nt. działalności biliofilskiej znalazł się w trzecim tomie serii CIESZYŃSKI SZLAK KOBIET.