Muzeum„Zbiory Marii Skalickiej”

CIESZYŃSKI SZLAK KOBIET
Maria Skalicka [1923-2002]

Bibliofil, kolekcjoner dzieł sztuki, społecznik i działacz kultury. Wysoko ceniona  zwłaszcza w środowisku bibliotekarskim Katowic. W 1993 roku aktem darowizny przekazała miastu Ustroń dom rodzinny,  ogród i dorobek kolekcjonerski całego życia na cele muzealne. Prowadziła szeroką działalność popularno-naukową, pisząc  i wygłaszając  odczyty o historii, kulturze i  wybitnych postaciach ukochanej rodzimej ziemi cieszyńskiej. Była członkiem i „dobrym duchem” wielu śląskich stowarzyszeń m.in. Śląskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki i Grafiki w Katowicach, Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego, Śląskiego Oddziału Towarzystwa Chopinowskiego, Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, a także honorowym  członkiem Towarzystwa Miłośników Ustronia. Wielokrotnie odznaczana przez władze miejskie, wojewódzkie i na szczeblu Ministerstwa Kultury i Sztuki. *

Urodzona (19.08.1923 r.) i wychowana w Ustroniu na Śląsku Cieszyńskim, ukończyła studia ekonomiczne we Wrocławiu. Nakazem pracy w 1953 r. skierowana do Katowic, gdzie pracowała w przedsiębiorstwach przemysłu węglowego, zajmując niewielkie mieszkanie przy ul. Sokolskiej. Zmarła 29.09.2002 r. w Katowicach, pochowana tamże na cmentarzu przy ul. Francuskiej.

Cała pozazawodowa działalność Marii Skalickiej skupiona była wokół Śląska Cieszyńskiego – jej ukochanej „małej ojczyzny”. Szlachetną pasją Pani Marii było kolekcjonowanie wszystkiego, co związane z beskidzką ziemią – książki, stare pocztówki, elementy strojów regionalnych, przedmioty użytkowe. Dzięki osobistym kontaktom i więzom przyjaźni z wieloma polskimi artystami zgromadziła wyjątkowo cenną kolekcję grafiki i obrazów takich wybitnych twórców, jak: Paweł Steller, Jan Wałach, Franciszek Jaworski, Ludwik Konarzewski, Tadeusz Michał Siara, Zbigniew Jóźwik i innych. Bogata i piękna kolekcja, jaką w 1993 r. podarowała miastu Ustroń wraz z domem rodzinnym i ogrodem, powstała z szacunku do tej ziemi, z fascynacji jej historią, książką i ludźmi. Wśród najwartościowszych eksponatów są zabytkowa biblioteka „cieszyniana”, ekslibrisy i literatura ekslibrisologiczna, grafiki, medale, starodruki i druki unikatowe oraz cenny zbiór rzadko spotykanych wydawnictw bibliofilskich. W latach 1990-2002 podarowała Książnicy Cieszyńskiej blisko 1600 woluminów oraz około 700 druków bilbiofilskich. Jeden z cennych starodruków przekazała do Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach.

Przez całe życie Maria Skalicka nie ustawała w swej społecznikowskiej działalności tak na polu krzewienia książki, jak muzyki i wszelkich sztuk pięknych. Należała do kręgu autentycznych twórców kultury. Pięknie i na stałe wpisała się w historię Ustronia. Znalazła się w gronie osób najbardziej zasłużonych dla kultury tego miasta. W swej pracy nawiązywała do dawnych tradycji cieszyńskich bibliofilów, którzy szerzyli kult książki polskiej na Śląsku Cieszyńskim, budząc i utrwalając tym samym narodową tożsamość. Prowadziła szeroką działalność popularno-naukową, wygłaszając odczyty o wybitnych postaciach tego regionu m.in. o Karolu Kotschym, Karolu Miarce, Pawle Stellerze, Damianie Wieluchu z Jabłonkowa, Józefie Kiedroniu  i wielu innych. W sposób szczególny ceniła Jana Sztwiertnię, pedagoga, społecznika, świetnie zapowiadającego się kompozytora, zamęczonego w 1940 r. przez hitlerowców w obozie Mauthausen – Gusen. Należała do grupy entuzjastów talentu beskidzkiego muzyka i inicjatorów postawienia w Ustroniu obelisku upamiętniającego życie i dzieło artysty. Rozkochana w muzyce była współorganizatorem koncertów muzycznych w kościele Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach, a także członkiem i społecznym pracownikiem Śląskiej Ekspozytury Towarzystwa Chopinowskiego w Katowicach.

Była jednym z pierwszych, wieloletnim i wiernym członkiem Towarzystwa Miłośników Ustronia. Pomimo, że dojeżdżała z Katowic, nie opuściła  ani jednego zebrania. Ze znanym ustrońskim bibliofilem Józefem Pilchem łączyła Panią Marię wierna miłość do ksiąg uczonych i pięknych. Maria Skalicka wśród kolekcjonerów była niekwestionowanym autorytetem.

Uznaniem cieszy się też jej dorobek piśmienniczy. Publikowała na łamach miesięcznika „Słowo i myśl”. Jest autorką szczegółowej kroniki „W kręgu bibliofilów śląskich” obejmującej lata 1968-1988. Wstępem opatrzyła druki bibliofilskie dotyczące Jana Wantuły i Tobiasza Wiszniowskiego.

W uznaniu zasług otrzymała wiele odznaczeń, dyplomów i wyróżnień. Są to:

• 1972  Srebrna Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego 
• 1986  Złota Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego 
• 1986  Dyplom Honorowy za aktywną pracę w Macierzy Ziemi Cieszyńskiej 
• 1988  Złota Odznaka Zasłużonemu dla Śląskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki 
• 1989  Dyplom Uznania Prezydenta Miasta Katowic za długoletnią działalność w społecznym ruchu kulturalnym 
• 1992  Odznaka Zasłużonego Działacza Kultury przyznana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki 
• 1993  Honorowy Dyplom Uznania za Zasługi dla Miasta Ustronia 
• 1998  Honorowa Odznaka za Zasługi dla Województwa Bielskiego 
• 2008  Pośmiertnie Śląskie Towarzystwo Miłośników Książki i Grafiki nadało Marii Skalickiej Godność Honorowego Członka, która sercem i pracą oddana była książce i biliofilom.

* Treść  „tablicy” znajdującej się na tzw. Cieszyńskim Szlaku Kobiet. Historyk Władysława Magiera jest autorką cennej inicjatywy honorującej działalność społeczną i kulturalną kobiet na Śląsku Cieszyńskim, po obu brzegach Olzy. W roku 2012 – w 10. rocznicę śmierci obszerny biogram Marii Skalickiej autorstwa Ireny Maliborskiej (opiekuna Muzeum) wraz z fotografiami rodzinnymi  i nt. działalności biliofilskiej znalazł się w trzecim tomie serii CIESZYŃSKI SZLAK KOBIET.

 Copyright  © Irena Maliborska