GEORGIUS TRANOSCIUS   (1592-1637)

W roku jubileuszowym 500.lecia Reformacji w Muzeum na Brzegach miała miejsce promocja najnowszego  bibliofilskiego tomiku „Pieśni duchowe z kancjonału Cithara Sanctorum” Jerzego Trzanowskiego. Nowego przekładu 28 pieśni  dokonał znany cieszyński poeta Zbigniew Machej, autor kilkunastu tomików poetyckich, tłumacz literatury czeskiej, słowackiej i angielskiej, krytyk,  eseista i laureat literackich nagród.  Spotkanie miało charakter rozmowy dwóch poetów: prof. Tadeusza Sławka ze Zbigniewem Machejem.

W tomiku znajdujemy  mistrzowsko przetłumaczoną poezję  autora żyjącego na przełomie XVI i XVII wieku, a także siedmioczęściowy esej poświęcony twórczości Trzanowskiego. Przybliża on nieobecny w literaturze polskiej dorobek poetycki pochodzącego z Cieszyna kaznodziei.  Określa kierunek dalszych badań  i inspiruje  do poszukiwań śladów Jerzego Trzanowskiego w Europie Środkowo-Wschodniej, w miejscach gdzie przebywał, od Wittenbergi po Lewoczę, i dalej  od Kołobrzegu po Budapeszt. Ten wykształcony w Wittenberdze luterański duchowny, nauczyciel gimnazjum w Pradze, w ostatnim okresie życia został pastorem w Liptowskim Mikulaszu na Słowacji.

Co   skłoniło  współczesnego poetę Zbigniewa Macheja  do podjęcia się tego arcytrudnego zadania –  tłumaczenia  dawnej metafizycznej poezji – zachowując przy tym  naturalną archaiczność stylu i ducha odległej epoki? Otóż pewna tajemniczość, jaka otaczała XVI-wiecznego pastora, także doświadczenia  tłumacza literatury czeskiej i słowackiej, znajomość kultury tych krajów oraz Cieszyn, jako  miejsce urodzenia obu twórców. Zbigniew Machej poszukiwał w przełożonych tekstach zwłaszcza ładunku emocjonalnego. W tragicznych  czasach wojny trzydziestoletniej, w jakich przyszło żyć Trzanowskiemu,  pieśni miały przynosić ulgę, pocieszać, miały także służyć nauczaniu i katechizacji. Lokalny i europejski wymiar tej postaci ujawnił się w całej pełni właśnie w twórczości poetyckiej, a także losach bibliotek, z których korzystał.

Spotkanie  ze Zbigniewem Machejem stworzyło niezwykły  klimat skłaniających do  refleksji  luterańskich pieśni i religijnej poezji  sprzed wieków, podkreślony dawną muzyką kościelną. Specjalną rolę w rozmowie dwóch poetów odegrał  prof. Tadeusz Sławek, który nakreślił cały  wątek historyczny i literacki tej epoki (przełom XVI i XVII wieku), co ważne choćby w kontekście życia i twórczości Williama Szekspira, żyjącego i działającego w Anglii  wybitnego dramaturga i zasłużonego twórcy nowoczesnego teatru.

Prezentowany na spotkaniu tomik Pieśni duchowych Jerzego Trzanowskiego został wydany przez Oficynę Efemeryczną (Cieszyn, 2017), a zaprojektowana przez Klaudiusza Macheja oprawa graficzna nawiązuje  do formatu i stylu starych kancjonałów.

Od  strony organizatorów spotkanie to było głębokim ukłonem w stronę społeczności ewangelickiej w Ustroniu, i nie tylko. Nie zawiodła publiczność w liczbie prawie 80 osób, wszystkim  dziękujemy za udział.

Doceniamy zwłaszcza obecność reprezentanta cieszyńskiego Muzeum Protestantyzmu oraz Biblioteki i Archiwum  im. B.R. Tschammera  – pana Władysława Sosny, który – chociaż chory, zgięty w pół –  dotarł na nasze spotkanie.
Ważna dla nas była także obecność p. Krystiana Szczęsnego, reprezentującego Bibliotekę Śląską w Katowicach, a także Śląskie Towarzystwo Miłośników Książki i Grafiki, będąc jednocześnie  jego prezesem. W tym samym towarzystwie przez długie lata działała śp. Maria Skalicka.

Dziękujemy również państwu Zuzannie i Michałowi Bożkom za udział i wsparcie finansowe jubileuszowego spotkania.

Wszystkie egzemplarze Pieśni duchowych dowiezionych na spotkanie sprzedano „od ręki”. Jednak  dla chętnych planujemy kolejną  ich dostawę.

Wydarzenie  miało miejsce 29 listopada 2017, a jego organizatorem było Muzeum Marii Skalickiej.

                                                                                                                                                                                                                       Na podstawie dostępnych materiałów opracowała Irena Maliborska

                                                                                                                                                                 

Polub lub udostępnij to wydarzenie